Anayasa değişikliği referandumunu tüm dünya yakından izledi. Sonucun yüzde 58 ile 'evet' çıkması, gazetelerde geniş olarak yer aldı. İşte dünya basınının referandum yorumları; The Guardian: Türkiye, çığır açan bir dönüşümün eşiğine geldi Referandum sonuçlarıyla ilgili geniş bir değerlendirmede bulunan İngiliz The Guardian gazetesi, evet sonucuyla birlikte Türkiye'nin çığır açan bir siyasi dönüşümün eşiğine geldiği yorumunu yaptı. Yüzde 58 sonucunun tahminlerin de ötesinde yüksek olduğuna dikkat çeken gazete, bunun Başbakan Recep Tayyip Erdoğan için bir zafer olduğunu yazdı. Haberde, yeni getirilen anayasa değişikliklerinin Avrupa Birliği (AB) normları çerçevesinde hazırlandığı hatırlatıldı. Türkiye'de bütün siyasi partilerin yeni bir anayasanın hazırlanması konusunda hemfikir olduklarını yazan gazete, ancak bu konuda da tam bir mutabakatın sağlanmasının hem siyasi partiler hem de seçmenler için çok zor göründüğüne vurgu yaptı. Kılıçdaroğlu'nun oy kullanamamasını 'küçük düşürücü' olarak niteleyen The Guardian'da, "Referandum sonuçları CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu için kişisel bir yenilgi oldu. Daha da küçük düşürücü olanı da, Kılıçdaroğu'nun oyunu kullanamamasıydı" ifadeleri yer aldı. Referandumla gelen anayasal değişikliklerin, savcı ve hakimlerin atanmasında yürütmeye daha fazla güç verdiğini yazan The Guardian, aynı iktidar partisi AK Parti'nin iki yıl önce anayasa mahkemesi tarafından kapatmayla yüz yüze geldiğini anımsattı. Haberin devamında, Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilgili ise şu ifadelere yer verildi: "Son 50 yılda 4 darbe yapan ordu, bu değişikliklerle birlikte etkisini daha da yitirecek. Artık ordu mensupları, AB normları çerçevesinde disiplin suçları dışında işledikleri suçlardan ötürü sivil mahkemelerde yargılanacaklar." The Times: Halk 'evet' dedi, ordu savaşı kaybetti İngiltere'nin önemli gazetelerinden The Times, referandum sonucunu "Ordu savaşı kaybetti" şeklinde yorumladı. Halkın, beklenenin de ötesinde bir yüzde ile evet dediğini yazan gazete, bu sonucun Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın elini güçlendirdiğini savundu. Erdoğan'ın, "Artık ileri demokrası yolunda büyük bir barajı aşmış bulunuyoruz. Evet diyen de hayır diyen de bugün kazandı" sözlerine yer veren gazete, AK Parti'nin her ne kadar gücünü tescil etse de hem Türkiye'de, hem de Avrupa'da Avrupa Birliği reformlarında görülen yavaşlamadan dolayı sık sık eleştirildiğini iddia etti. Haberde, yeni anayasa değişiklikleriyle birlikte kadın ve işçi haklarının genişletildiği, siyasi partilerin kapatılmasının güçleştirildiği, askeri mahkemelerin yetkilerinin azaltıldığı ve darbeci askerlerin yargılanmasının önünün açıldığı belirtildi. 2007 yılında ordu tarafından verilen e-muhtura'yı anımsatan gazetede, "Ordu bu muhtıra ile siyasete müdahale ederek Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün adaylığına karşı çıkmıştı. Hemen ardından yapılan genel seçimlerde yine halk AK Parti'ye desteğini göstererek artık ordunun siyasete müdahalesini istemediğini ortaya koymuştu" ifadelerine yer verdi. Referandumda oy kullanma oranının yüzde 77 civarında olduğunu aktaran gazete, 'hayır' kampanyası yürüten CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun oy kullanamadığına vurgu yaptı. The Independent: Erdoğan, yeni bir askeri darbeyi imkansız kıldı İngiltere'nin önemli gazetelerinden The Independent, referandum sonuçlarını "hükümetin zaferi" olarak yorumladı. Gazete, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın Avrupa Birliği (AB) reformlarının yardımıyla yeni bir askeri darbeyi neredeyse imkansız hale getirdiğini savundu. 1980 askeri darbesinin ardından hazırlanan anayasanın, yapılan referandum ile önemli bir kısmının değiştirildiğini aktaran The Independent, darbenin 30. yılında yapılan referandumda yüzde 58 evet çıktığını bildirdi. Haberde, darbe sırasında 600 bin kişinin gözaltına alındığı, 450 kişinin hayatını kaybettiği ve birçok kişinin de kayıplara karıştığı hatırlatıldı. Gazete, yeni anayasa değişiklikleriyle, artık disiplin suçları dışında suç işleyen askerlerin sivil mahkemelerde yargılanacaklarını, siyasi partilerin kapatılmasının güçleştiğini ve yürütmenin bazı yetkilerinin genişletildiğini yazdı. Referandumun önümüzdeki yıl yapılacak genel seçimlerin de bir ön işareti olarak görüldüğünü yazan gazete, yeni bir zafer kazanan AK Parti'nin 2002 yılından bu yana iktidarda olduğunu, ordunun siyaset üzerindeki gücünü kırdığını ancak CHP tarafından laikliği ortadan kaldırmakla suçlandığını aktardı. Haberde, "Her ne kadar referandumdan AK Parti zaferle ayrılmış olsa da CHP ile AK Parti arasındaki sıkı atışmanın ileriki aylarda da devam edeceği" iddia edildi. Ordu ile AK Parti arasında zaman zaman gergin dönemlerin yaşandığını vurgulayan gazete, "Ancak referandumla birlikte ordu iyice altta kaldı ve referanduma da tabi müdahale etmedi. AB reformları, Erdoğan'ın ordunun gücünü kırmasına yardımcı oldu. Erdoğan, yeni bir askeri darbeyi de neredeyse imkansız kıldı" ifadelerine yer verdi. The Daily Telegraph: Sonuç, Erdoğan'a genel seçimlerde yardımcı olacak Referandum sonuçlarını değerlendiren İngiliz gazetesi The Daily Telegraph, Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğindeki iktidar partisinin oylamadan zaferle ayrıldığını, ancak bazı kesimlerin rejimin tehlikeye girebileceği yönünde kuşkuları olduğunu aktardı. Gazete, Avrupa Birliği'nin (AB) orduya karşı seçimle iktidara gelen partilerin elini güçlendireceği için anayasa değişiklik paketini desteklediğine dikkat çekti. Haberde, muhalefet partilerinin ise AB'nin sahip olduğu görüşten çok rejimin tehlikeye girebileceği konusunda endişeli olduklarını savundu. Sonuçların önümüzdeki yıl yapılacak genel seçimler için Erdoğan'a büyük bir moral olacağına dikkat çekilen haberde, "Sonuçlar Erdoğan için moral, 'hayır' çıkması için uğraşan muhalefet partileri içinse hayalkırıklığı oldu" yorumunu yaptı. Bu arada haberde, Genç Siviller'in Kenan Evren'in yargılanması için bugün mahkemeye dava açacaklarını bildirdi. De Volkskrant: "Muhalefet son haftalarda anayasa değişikliklerine karşı şiddetli kampanyalar yaptı. Ana muhalefet partisi CHP, Erdoğan'ın bir manevra gücüyle yargıyı kontrol altına almak istediğini iddia ediyor. Fakat Erdoğan için sonuç büyük bir zafer. Referanduma katılım oranı yüksek oldu. Seçmenlerin yüzde 77'si sandığa oy kullanmak için gitti. Ancak Türkiye'nin güneydoğusundaki birçok ilde katılım çok düşüktü." NEW YORK TIMES: 'TÜRK REFORMLARI BÜYÜK FARKLA GEÇTİ' ABD'nin önemli gazetelerinden New York Times (NYT) halk oylamasında yüzde 58 oranında ''evet'' oyu çıkmasını ''Türk Reformları Büyük Farkla Geçti'' başlığıyla duyurdu. Wall Street Journal (WSJ) gazetesi de ''halk oylamasının sonucunun hükümete gelecek yılki seçimler öncesinde sürpriz şekilde destek sağladığını'' yazdı. Halk oylamasının sonucunu internet sitelerinde ilk sayfadan veren NYT ve WSJ gazeteleri, İstanbul mahreçli haberlerinde, resmi olmayan sonuçlara göre Türklerin anayasa reform paketini büyük farkla kabul ettiklerini ve bunun AK Parti hükümetine büyük destek sağladığını duyurdu. NYT, seçimin hükümet açısından büyük bir zafer olduğunu, pek çok seçmen ve siyasetçi tarafından Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın hükümeti için bir anlamda güven oylaması olarak görüldüğünü yazdı. Gazete, halk oylamasını değerlendiren analistlerin ''halk oylamasının sonucunun hükümetin gelecek yılki seçimleri kazanma ihtimalini güçlendireceğini ancak aynı zamanda derin şekilde kutuplaşmış ülkedeki keskin ideolojik bölünmeleri daha da güçlendireceğini'' düşündüklerini kaydetti. NYT, ''Batılı diplomatlar, halk oylaması sonucunun Başbakan Erdoğan'ın iddialı dış politikasını da teşvik edeceğini belirtiyorlar'' diye yazdı. WALL STREET JOURNAL: 'SONUÇ, ERDOĞAN'A SÜRPRİZ ŞEKİLDE DESTEK SAĞLADI' WSJ de haberinde, halk oylamasının sonucunun Başbakan Erdoğan'ın ''inandırıcı şekilde'' kazandığını gösterdiğini, kamuoyu yoklamalarının aksine sonucun az farkla değil büyük farkla ''evet'' olduğunu bildirdi. Haberde, ABD Başkanı Barack Obama'nın Başbakan Erdoğan'ı telefonla arayarak halk oylamasına yüksek katılım oranının Türk demokrasisinin ne derece canlı olduğunu gösterdiğini söylediği belirtildi. Ekonomistler ve iş adamlarının görüşlerine de yer verilen haberde, gelecek yılki seçimlerde hükümetin tek parti olarak başa gelmesi yönünde işaretler arayan yatırımcıların Başbakan Erdoğan'a verilen bu açık desteği memnuniyetle karşılamalarının beklendiği ifade edildi. Ria Novosti: Halkın çoğunluğu Erdoğan'ın reformlarını destekledi Anayasa değişikliği referandumunda halkın yüzde 58'inin evet yönünde oy kullanması, Rus basınında geniş yer buldu. Ria Novosti haber ajansı, seçim sonuçlarını, "Türk halkının çoğunluğu Erdoğan'ın reform paketine destek verdi" şeklinde duyurdu. 1980 darbesinden sonra oluşturulan anayasada 26 değişikliğin yapılarak referanduma gidildiği kaydedilen haberde, "Değişiklikler özellikle hukuk alanında değişiklikler getiriyor. Anayasa Mahkemesi ile Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun yapısı değişiyor. Askerlerin sivil mahkemelerde yargılanabilmesinin önü açılıyor. Ombudsmanlık kurumu geliyor ve devlette çalışanlara toplu sözleşme hakkı veriliyor" bilgisi yer aldı. Ajans, AK Parti'nin referandum mitingilerinde, anayasada yapılan değişikliklerin Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne tam üyelik ve demokratikleşme yolunda önemli kazanımlar sağlayacağı yönünde vurgu yapıldığına dikkat çekti. "Temmuz 2011'de yapılacak parlamento seçimleri öncesi yapılan referandum büyük stratejik önem arz edecek" tespitinde bulunan Ria Novosti, paket reddedilmiş olsaydı Erdoğan kabinesinin pozisyonunun zayıflayacağını savundu. CNN: 'AK Parti için ses getiren bir zafer' CNN'in internet sitesinde yer alan haberinde, ''referandumun Başbakan Erdoğan ve AK Parti için ses getiren bir zafer'' olduğu belirtildi. Anayasa değişikliğinin kadın, çocuk, yaşlı ve engellilere yönelik düzenlemeler getirdiğini ancak en tartışmalı bölümünün yargı sisteminde yapılan değişiklik olduğu ifade edilen haberde, Başbakan Erdoğan'ın bir danışmanının CNN'e ''değişikliğin yargının kast sistemini kıracağını'' söylediği kaydedildi. Başbakan Erdoğan'ın anayasa değişikliğinin daha çok özgürlük ve demokrasi getireceğini belirttiğini ancak karşıt görüşlerin de ''bu düzenlemelerin Türkiye'nin laik sisteminin altını kazacağı ve Başbakan Erdoğan'a yargının üzerinde çok fazla güç vererek onu modern zamanların sultanı haline getireceği'' yönünde olduğu bildirilen haberde ''referandumla AK Parti iktidara geldiğinden bu yana sürekli çatışan Başbakan Erdoğan'ın İslami kökenli partisi ile Türkiye'nin laik kurumlarının da tekrar karşı karşıya geldiği'' belirtildi.
