URFANIN NAZLI GÜVERCİNLERİ/ Kaynakça: Gap Gezgini Dergisi/ Vet.Hekim Mehmet H.ÖCAL Huzurun ve barışın simgesi olan kuşlar ve özellikle güvercinler Urfa’da çok sevilen ve rağbet gören hayvanlardır. Folklorumuzda da yeri olan ve geniş halk kitlesi tarafından ilgi duyulan bir hobi olarak benimsenen güvercinler: kuş meskenleri, kuşçu dükkânları, kuş kahvehaneleri ile bir sektör oluşturmuşlardır. Güvercin beslenmesi, kümeler halinde göklerde kuş uçurulması, bunlarla ilgili kişilerin alışverişleri ve gelenekleri ayrı bir sevgi ve güzellikleri çağrıştırır. Kuşların bulunduğu yerlerde oturup sohbet eden meraklılar her güvercinle ilgili görüşlerini anlatır, meziyetlerini sıralarlar. Bunlar uzun yıllar içerisinde yetiştirilmiş, mahalli isimler verilmiş, her birinin özellikleri öğrenilmiş güvercinlerdir. Uçurulmaya elverişli halis kuşlara “Küme” kuşları adı verilir. Bunlar mısırlılar, kuz erler, fitililer, nakışlılar, amberiler, kınıfırlılar, kırk kuyruklar, gümüş kuyruklar, perçemli, aynalı, şarabı, dervişaliler, cübbeler, abalılar, zeytuniler, mevrendiler, lamsavey, kırktelli, şıhşelli, şami, zırhlı, karabaş, şekerliler, şafrakaragözler, kilo, gez, ehles, şafra, arans, üvezler, balina, İsrail, Macarlar, Hollandalar, müsevvetler ve alalardır. Bu adları taşıyan güvercinler kümeler halinde uçurulmak için eğitilirler. Bilhassa taş yapı eski Urfa evlerinin damlarından havalandırılır. Uzun süre uçuşta kalmalarını sağlamak için kuşçu tarafından uzun bir değnek ve değneğin ucundaki kalınca bez ile ıslıklanarak kışkırtırlar. Günde birisi sabah, ikincisi ikindi vakti olmak üzere iki defa kümeler uçurulur. Değişik kişilere ait kümelerin birbirinin içinden geçtikleri de çok olur. Genelde kuşlar birbirine karışmaz Bazen bir iki karışım olursa da bunlar ya sahiplerine iade edilir, ya da satışa çıkarılır. Bunun geleneklere uygun kuralları vardır. Yapışan kuşlar: adı altında toplananlar ise siyah, beyaz, gök, hume, miski, yandıdöndü, çakmaklı, sarıboz, kırmızı boz, kula, kürenk ve Musulludur. Bu kuşların ayakları tüylü (Tumanlı) dür. Halis kuşların düz uçuşuna mukabil yapışanlar takla atmaları ile meşhurdurlar. Ev Kuşları: açık bir yerde, kuş tutkusunda veya yarı açık bir kafeste beslenirler. Alıştıkları evlerden başka yere gittikleri pek görülmez. Angut, kumru, çiçi, şıhşelli (Çarçullu) ve karagöz. Her tarafımızı kuşlar sarsın, barış güvercinleri sarsın. Urfa semalarında kuşlar uçarken. Cahit Sıtkı Tarancının; Kuşlar kaçmıyor benden Bir güvercin kanadında okşuyorum, Göklerin maviliğini, Mısralarını hatırlamazmısınız? Kuşlar: sahipli kuşlar, garip kuşlar…. Hepsi bizim, hepsi doğunun süsü, güzellikleri. Onları koruyalım, sevelim, hiçbir çeşidinin nesli tükenmesin. Çünkü biraz da BİZ ONLARLA VARIZ. Efsaneye göre Hz.Süleyman kuşlar için bir tekke yaptırır. Tekke-i Mürgan. Kuşlar Tekkesi. Rivayete göre kuşlar iş bu tekkede yılda bir kez toplanıp gelecek yılki işlerini de görüştükten sonra kendilerini var eden yaratıcıyı kendi lisanları ile zikrederler. Ve Hz.Süleyman’a dua ederek bitirirlermiş toplantılarını.
