Diyarbakır'da kentle özdeşleşen güvercin besleme merakı artık gelir kapısı oldu. Sebebiyse işsizlik. İş bulamayan Diyarbakırlılar besledikleri kuşları satmaya başladı. Kentte güvercin alıp satan dükkan sayısı 200'ü geçti. Güvercin meraklısı Hamit Elki'ye göre, güvercin inek beslemekten daha kârlı. Diyarbakır'ın Bağlar ilçesinin Fatih Caddesi, akşam saatleri olmasına rağmen yoğun. Caddenin sağında ve solundaki bir çok dükkanın ışıkları geç saatlere kadar yanıyor. Bu dükkanlar sadece 'bilmek zorunda olanların' gittiği işyerleri. Buralarda kentin yeni sektörü olan güvercin ticareti yapılıyor. Gündüz çoğu kapalı olan dükkânlar akşama doğru birer birer açılıyor. Halk arasında kuşcular caddesi olarak bilinen bir kilometrelik caddede 50'ye yakın güvercinci bulunuyor. Diyarbakır'ın 18 tür güvercini Diyarbakır güvercine yabancı bir şehir değil. Kentteki güvercin merakı Osmanlı İmparatorluğu dönemine kadar gidiyor. Tarih kitapları Osmanlı döneminde kentte her yıl güvercin yarışmalarının düzenlendiğini yazıyor. Hatta Osmanlı Sarayı'na Diyarbakır'dan güvercin götürüldüğü de kitaplarda yer alıyor. Diyarbakır'ın kendine özgü dört ayrı ırk, bunların alt türleri olarak da 18 tür güvercini var. Göğsüak, Ketme, Kızılbaş, İçağlı, Kerünk, Zeytuni, Gökala güvercinleri bunlardan bazıları. 'İnek yerine güvercin beslerim' Cadde üzerinde açık bulunan büyükçe bir dükkanda 46 yaşındaki Hemit Elki, güvercinleriyle zaman geçiriyor. Kafeslerden çıkardığı güvercinler dükkan içinde gezinirken, Elki de onları izliyor. Sanki büyülenmiş gibi. Elki'ye göre güvercin iyi bir terapi yöntemi. Ancak Elki sadece hobi olarak beslemiyor, aynı zamanda ticaretini de yapıyor. Çiftini 10 bin liraya kadar sattığı olmuş. “Biri getirir alırız, özelliklerine bakarız. Üç bine de var, beş bine de. Fiyatı 10 bine kadar çıkıyor. Ben bu fiyata sattım. Dükkanımızda neredeyse bir servet var. Köylerde inek yerine güvercin beslemeye başlamışlar. Adam bir ineğe 10 milyar para bağlıyor inekten senede bir sefer yavru alıyor. Kuştan üç kez yavru alıyor. Adam bununla ticaret yapıyor, gelir kapısı oluyor. Adam 10 bin lira verip iki kez yavru alırsa, parası çıkar. pek çok insan benim gibi evinin geçimini bundan sağlıyor.” Elki'ye göre kuşları Diyarbakır'ın yerli ırkı olduğu için pahalı. Alanlar da zarar etmiyor. Elki, müşterilerini arasında, doktorlar, avukatlar memurlar ve ismini vermek istemediği bir kaymakamın da olduğunu söyledi. 'Ölene kadar beslerim' Güvercin meraklılarına ve uzmanlarına halk arasında 'kuşbaz' adı veriliyor. Bunlardan biri Erdal Kan. 28 yıldır güvercin besleyen Kan da, iş bulamadığı için ticaretine başlayanlardan. Kan, iş bulsa dahi güvercin beslemekten vazgeçme niyetinde değil. “Cebinde bin, iki bin lira olursa evine ekmek götürürsün. Bu parayla başka bir iş yapamazsın. Sermayesi az, geliri karın tokluğu. Günlük 20-30 lira eve götürüyoruz. Kuş olursa satış olur. Beş liradan 10 bin liraya kadar çıkar. Bugüne kadar en fazla sekiz bin liraya sattım. Diyarbakır'ın yerli kuşlarını satıyorum. İşim olsa da yine kuş beslerim. Kuşları yaşadığım sürece beslerim.” Diyarbakır'dan güvercin ihracatı Daha önce bir fabrikada ustabaşı olarak çalışan İbrahim Almak, evinin avlusunda ve daha sonra taşındığı binanın terasında güvercin beslemiş. Güvercin sevgisini 'kışın yavrularını üşümesinler diye yatak odama getirirdim' sözleriyle anlatan Almak, yurdışına bile güvercin satıyor. “Son yedi yıldır işsizlik nedeniyle kuş ticaretine başladım. Şu anda geçimimi kuştan sağlıyorum. Ayda üç bin liranın üzerinde kazanıyorum, yetiyor. Çocuklarımı okutuyorum, oğlum üniversiteye gidiyor. Çifti dört-beş bin lira olan kuşlar var. Yılda üç kez yavru alır, her birini beş bin liradan satarsa 15 bin lira eder. Bir inekten ne kazanırsın? Yurdışına bile sattım, müşteri gelip burdan alıp götürdü. Almanya'ya, Rusya'ya götüren oldu. Adam götürüp orda besliyor.“ Almak, köylerde bir çok kişinin küçük ya da büyükbaş hayvan yerine güvercin beslemeye başladığını belirtti. Güvercinler için ihale zamanı Güvercin dükkanlarının bulunduğu Fatih Caddesi'ndeki kahvehanelerde de her akşam güvercin ihalesi yapılıyor. Güvercinini satmak isteyenler ya da almak isteyenler, kahvehaneye getirip açık atırmaya sunuyor. En yüksek fiyatı veren güvercinin sahibi oluyor. Açık arttırmalar bazen kıran kırana geçiyor. Diyarbakır'ın yerli ırkları için özel ihaleler yapıldığı da oluyor. (Al Jazeera Türk)
