Diyarbakır’ın dört yerel güvercin ırkından biri olan Göğsüak adı verilen güvercin ırkı, kendi içinde Atlas, Narinci, Ciğeri, Gökela, Kürenk ve Zeytuni olmak üzere 6 renk grubuna ayrılmıştır. Halk arasında Göğsüak adlandırması yerine ırkın içindeki renk tiplerine göre adlandırma şekli yaygın olarak kullanılmaktadır. Atlas ve zeytuni paçasızdır, diğerleri ise paçalıdır. Paçasız olanlarda göğüs gülü bulunur, paçalı olanlarda bulunmaz. Hepsi kolyeli ve benklidir (zülüflü). Kolye ile kastedilen kuşun göğüs kısmında düzgün bir “V” biçiminde yer alan beyazlıktır. Benk ya da zülüf ise genellikle “yanak yaması” olarak adlandırılan baş üzerindeki renkli bölümlerdir. Gökela ve kürenk de şerit (çubuk, kalem) vardır, diğerleri şeritsizdir. Hepsinde “kakül” adı verilen takka (üst tepe) bulunur. Takkanın baş tarafında kalan yarısı kafa ile birlikte vücudun kendi renginden, sırt tarafında kalan diğer yarısı ise beyaz olur. Bu ayrım takkanın tam tepe noktasından düzgün şekilde olmalıdır. Kanat telekleri vücudun kendi rengindedir, beyaz olmaz. Kuyruk telekleri ise, Atlas ve zeytunide vücudun kendi renginden, diğerlerinde ise beyaz olmalıdır. Kuyruk telek sayıları 12 adettir. Bu güvercinlerin hepsinde gaga ve tırnak beyaz renk olur. Göğsüak ırkı içindeki renk tiplerini aşağıda tek tek ele almak istiyoruz. ATLAS Atlaslar siyah renklidir. Siyah renk bu kuşlarda zifiri olarak adlandırılan şekilde çok koyu ve parlak tonda olmalıdır. Atlaslarda paça bulunmaz. Ayakların dirsekten aşağısı tüysüzdür. Ancak Göğüslerinde gül adı verilen, bazı yörelerde ise kravat denilen bir fırfır (püskül) bulunmaktadır. Göğüs gülü boğazın hemen altından başlayarak göğse doğru düzgün bir şekilde uzanmalıdır. Göğüs gülü olması gereken uzunlukta ve yoğunlukta bulunmalıdır. Aksi bir durum güvercinin değer yitirmesine neden olur. Kanatlarda elif ya da saz adı verilen kırkanatlık durumu bulunmamalı, kuyruk ise siyah renk olmalıdır. Gaga ve tırnaklar ise beyaz olmalıdır. Siyah gaga kuşun % 10 değer yitirmesine neden olur. Atlaslarda, kuşun boyun ve göğüs kısmı düzgün bir kolye gibi beyaz olmalıdır. Bu güvercinlerde her iki yanakta kuşun kendi rengi ile aynı olmak üzere “benk” olarak adlandırılan zülüfler bulunur. Bu durum, kısaca kuşun başında ve vücudunda bulunan rengin, gerdana ve göğüsteki beyazlığın üzerine doğru uzaması halidir. Ancak bu zülüfler, beyazlık üzerinde kalmalı ve kuşun gövde rengine kadar ulaşıp birleşmemelidir. Bu güvercinlerin başlarında “kakül” adı verilen bir takka bulunur. Takka, düzgün şekilde kulaktan kulağa uzanacak biçimde olursa tercih nedenidir. NARİNCİ Narinciler sarı renklidir. Sarı renk bu güvercinlerde olabildiğince koyu tonda olmalıdır. Açık sarı tona sahip olanlar, tercih edilmemelidirler. Narinciler paçalıdırlar. Paça düzgün bir şekilde ayak parmaklarını örtecek uzunlukta olmalı, daha az ya da fazla olmamalıdır. Paça rengi vücut rengi ile aynı olmalı, farklı bir tonda ya da beyaz olmamalıdır. Bu güvercinlerin göğsünde gül bulunmaz. Ancak başlarında “kakül” adı verilen bir takka bulunur. Takka, düzgün şekilde kulaktan kulağa uzanacak biçimde olursa tercih nedenidir. Narincilerde, kuşun boyun ve göğüs kısmı düzgün bir kolye gibi beyaz olmalıdır. Bu güvercinlerde her iki yanakta kuşun kendi rengi ile aynı olmak üzere “benk” olarak adlandırılan zülüfler bulunur. Bu durum, kısaca kuşun başında ve vücudunda bulunan rengin, gerdana ve göğüsteki beyazlığın üzerine doğru uzaması halidir. Ancak bu zülüfler, beyazlık üzerinde kalmalı ve kuşun gövde rengine kadar ulaşıp birleşmemelidir. Bu şekilde olan zülüfler kuşun değerini düşürmektedir. Gaga ve tırnak beyaz renkte olmalıdır. Kanatlarda elif ya da saz adı verilen kırkanatlık durumu bulunmamalı, kuyruk ise akkuyruk olmalıdır. CİĞERİ Ciğeriler kırmızı renklidir. Bu kuşlar koyu kiremit ya da kızıla yakın bir renktedirler. Kırmızı renk bu güvercinlerde olabildiğince koyu tonda olmalıdır. Açık tona sahip olanlar, tercih edilmemelidirler. Ciğeriler paçalıdırlar. Paça düzgün bir şekilde ayak parmaklarını örtecek uzunlukta olmalı, daha az ya da fazla olmamalıdır. Paça rengi vücut rengi ile aynı olmalı, farklı bir tonda ya da beyaz olmamalıdır. Bu güvercinlerin göğsünde gül bulunmaz. Ancak başlarında “kakül” adı verilen bir takka bulunur. Takka, düzgün şekilde kulaktan kulağa uzanacak biçimde olursa tercih nedenidir. Ciğerilerde, kuşun boyun ve göğüs kısmı düzgün bir kolye gibi beyaz olmalıdır. Bu güvercinlerde her iki yanakta kuşun kendi rengi ile aynı olmak üzere “benk” olarak adlandırılan zülüfler bulunur. Bu durum, kısaca kuşun başında ve vücudunda bulunan rengin, gerdana ve göğüsteki beyazlığın üzerine doğru uzaması halidir. Ancak bu zülüfler, beyazlık üzerinde kalmalı ve kuşun gövde rengine kadar ulaşıp birleşmemelidir. Bu şekilde olan zülüfler kuşun değerini düşürmektedir. Gaga ve tırnak beyaz renkte olmalıdır. Kanatlarda elif ya da saz adı verilen kırkanatlık durumu bulunmamalı, kuyruk akkuyruk olmalıdır. Bu güvercinlerin başlarında “kakül” adı verilen bir takka bulunur. Takka, düzgün şekilde kulaktan kulağa uzanacak biçimde olursa tercih nedenidir. GÖKELA (GÖKALA) Gökela gök rengi olarak da adlandırılan mavi renktedir. Gök rengi bu güvercinlerde olabildiğince koyu tonda olmalıdır. Açık tona sahip olanlar, tercih edilmemelidirler. Gökelalar paçalıdırlar. Paça düzgün bir şekilde ayak parmaklarını örtecek uzunlukta olmalı, daha az ya da fazla olmamalıdır. Paça rengi vücut rengi ile aynı olmalı, farklı bir tonda ya da beyaz olmamalıdır. Bu güvercinlerin göğsünde gül bulunmaz. Ancak başlarında “kakül” adı verilen bir takka bulunur. Takka, düzgün şekilde kulaktan kulağa uzanacak biçimde olursa tercih nedenidir. Gökelalarda, kuşun boyun ve göğüs kısmı düzgün bir kolye gibi beyaz olmalıdır. Bu güvercinlerde her iki yanakta kuşun kendi rengi ile aynı olmak üzere “benk” olarak adlandırılan zülüfler bulunur. Bu durum, kısaca kuşun başında ve vücudunda bulunan rengin, gerdana ve göğüsteki beyazlığın üzerine doğru uzaması halidir. Ancak bu zülüfler, beyazlık üzerinde kalmalı ve kuşun gövde rengine kadar ulaşıp birleşmemelidir. Bu şekilde olan zülüfler kuşun değerini düşürmektedir. Gaga ve tırnak beyaz renkte olmalıdır. Siyah gaga kuşun değerini %10 kadar düşürür. Kanatlarda elif ya da saz adı verilen kırkanatlık durumu bulunmamalıdır. Kuyruk akkuyruk olmalıdır. Gökelaların en dikkat çekici özellikleri kanatlarının üzerinde kalem adını verdiğimiz şeritlerin bulunmasıdır. Bu şeritler Diyarbakır yöresinde “Şeftali” adı verilmektedir. Bu şeritler çok koyu tonda olmalıdırlar. Şeritleri açık olan ya da bulunmayan güvercinlere Diyarbakır yöresinde “habeş” denir ve soylu olarak görülmezler. KÜRENK Kürenk adı verilen güvercinler açık bir renge sahiptirler. Bu rengi kül rengi olarak ta tanımlayabiliriz. Diğer göğsüak renkleri arasında daha değerli olarak kabul edilirler. Taklacı güvercinlerdeki boz (sabuni) gibi bir renkleri vardır. Kül rengi bu güvercinlerde olabildiğince koyu tonda olmalıdır. Açık tona sahip olanlar, tercih edilmemelidirler. Kürenkler paçalıdırlar. Paça düzgün bir şekilde ayak parmaklarını örtecek uzunlukta olmalı, daha az ya da fazla olmamalıdır. Paça rengi vücut rengi ile aynı olmalı, farklı bir tonda ya da beyaz olmamalıdır. Bu güvercinlerin göğsünde gül bulunmaz. Ancak başlarında “kakül” adı verilen bir takka bulunur. Takka, düzgün şekilde kulaktan kulağa uzanacak biçimde olursa tercih nedenidir. Kürenklerde, kuşun boyun ve göğüs kısmı düzgün bir kolye gibi beyaz olmalıdır. Bu güvercinlerde her iki yanakta kuşun kendi rengi ile aynı olmak üzere “benk” olarak adlandırılan zülüfler bulunur. Bu durum, kısaca kuşun başında ve vücudunda bulunan rengin, gerdana ve göğüsteki beyazlığın üzerine doğru uzaması halidir. Ancak bu zülüfler, beyazlık üzerinde kalmalı ve kuşun gövde rengine kadar ulaşıp birleşmemelidir. Bu şekilde olan zülüfler kuşun değerini düşürmektedir. Gaga ve tırnak beyaz renkte olmalıdır. Siyah gaga kuşun değerini %10 kadar düşürür. . Kanatlarda elif ya da saz adı verilen kırkanatlık durumu bulunmamalıdır. Kuyruk ise akkuyruk olmalıdır. Kürenklerin en dikkat çekici özellikleri kanatlarının üzerinde kalem adını verdiğimiz şeritlerin bulunmasıdır. Bu şeritler Diyarbakır yöresinde “Şeftali” adı verilmektedir. Bu şeritler çok koyu tonda olmalıdırlar. Şeritleri açık olan ya da bulunmayan güvercinlere Diyarbakır yöresinde “habeş” denir ve soylu olarak görünmezler. ZEYTUNİ Zeytuniler, zeytin rengi olarak tarif edebileceğimiz şekilde zeytuni renkte olurlar. Bu rengi tanımlamak için çikolata ya da yanardöner diyebiliriz. Zeytuni renk bu kuşlarda çok koyu ve parlak tonda olmalıdır. Zeytunilerde paça bulunmaz. Ayakların dirsekten aşağısı tüysüzdür. Ancak Göğüslerinde gül adı verilen, bazı yörelerde ise kravat denilen bir fırfır (püskül) bulunmaktadır. Göğüs gülü boğazın hemen altından başlayarak göğse doğru düzgün bir şekilde uzanmalıdır. Göğüs gülü olması gereken uzunlukta ve yoğunlukta bulunmalıdır. Aksi bir durum güvercinin değer yitirmesine neden olur. Kanatlarda elif ya da saz adı verilen kırkanatlık durumu bulunmamalı, kuyruk ise zeytuni renkte olmalıdır. Akkuruk olmamalıdır. Gaga ve tırnaklar ise beyaz olmalıdır. Siyah gaga kuşun % 10 değer yitirmesine neden olur. Zeytunilerde, kuşun boyun ve göğüs kısmı düzgün bir kolye gibi beyaz olmalıdır. Bu güvercinlerde her iki yanakta kuşun kendi rengi ile aynı olmak üzere “benk” olarak adlandırılan zülüfler bulunur. Bu durum, kısaca kuşun başında ve vücudunda bulunan rengin, gerdana ve göğüsteki beyazlığın üzerine doğru uzaması halidir. Ancak bu zülüfler, beyazlık üzerinde kalmalı ve kuşun gövde rengine kadar ulaşıp birleşmemelidir. Bu güvercinlerin başlarında “kakül” adı verilen bir takka bulunur. Takka, düzgün şekilde kulaktan kulağa uzanacak biçimde olursa tercih nedenidir. Yazan: Yavuz İşçen
