GENEL BİLGİLER Alabalık soğuk, berrak, bol oksijenli akarsularda, göl ve kaynak sularında yaşar. Dünyada ve ülkemizde, yetiştiriciliği en yaygın ve en çok yapılan bir balıktır. Yetiştiriciliği yapılan alabalıkların; kaynak alabalığı, alp alası, dere alabalığı, göl alabalığı, deniz alabalığı, gökkuşağı alabalığı gibi türleri vardır. Bu türler içerisinde en çok yetiştiriciliği yapılan gökkuşağı alabalığıdır. Gökkuşağı alabalığı, yüksek sıcaklıklara, kötü çevre şartlarına daha dayanıklıdır. Hepsinden önemlisi yem değerlendirme kabiliyeti yüksek, çabuk büyüyen ve hızlı gelişen bir türdür. 1-1.5 yılda sofralık balık büyüklüğü olan 250-300 grama ulaşır. Alabalık Havuzları 1: Alabalık yetiştiriciliği yapılabilmesi için; suyun uygun sıcaklıkta, temiz, berrak, yeterli ve devamlı olması gerekir. Suyun fiziksel ve kimyasal özellikleri de uygun olmalıdır. 2: Alabalık yetiştiriciliğinde en önemli unsurların başında su gelir. Su, her şeyden önce, balığın hayatını geçirdiği yerdir. Karada yaşayan canlılar nasıl havanın oksijenini kullanıyorsa balık da suyun oksijenini kullanır. Bundan dolayı suyun miktarı ve kalitesi balığın isteklerine ne ölçüde cevap verirse üretimde başarı da o nispette yüksek olur. 3: Alabalık yetiştirilecek suların sıcaklığı ise 20 Co ‘nin altında olmalıdır. Suyun sıcaklığının yükselmesiyle ihtiva ettiği oksijen miktarı azaldığından 20°C nin üzerindeki sularda alabalıklar solunum güçlükleri çeker. 4: Alabalık yetiştirilen suların oksijen miktarının 9 mg/It ve daha yukarı, PH’ sinin ise 0-8.5 arasında olması demektir. Alabalık Üretim Tesislerinin Bölümleri Bir alabalık üretim tesisi başlıca iki kısımdan oluşur. Kuluçka binası ve havuzlar. Kuluçka Binası 1: Kuluçka binası alabalık üretim tesisinin beynidir. Burada alabalıklar sağılır ve döllenir. Döllenmiş yumurtalardan elde edilen larvalar ve daha sonra da yavrular, 3-4 ay burada büyütülürler. 2: Kuluçkahanede, pencerelerden güneş ışınları, direkt yumurtaların üzerine kesinlikle gelmemelidir. Aksi halde, 1-2 dakika güneş ışınlarına maruz kalan yumurtalar hemen ölür. 3: Kuluçkahanedeki çıkış yalaklarında 30x40x10 cm veya 30x55x10 cm’lik tablalar hazırlanıp her bir cm2 sine 4-6. yumurta gelecek şekilde yumurtalar yerleştirilir. Yeterli taze ve iyi havalandırılmış yalakların 1 m2 sine birinci ay 10.000, ikinci ay 3.000, üçüncü ve dördüncü aylar için 1500 yavru hesap edilir. Alabalık Havuzları 1: Toprak ve betondan yapılabilen havuzlar, balıkların evi gibi olduğundan onların en rahat edeceği şekilde yapılmalıdır. 2: Havuzlar çok değişik boyut ve şekillerde inşa edilebilmekle birlikte genellikle küçük, dar ve uzun kanal şeklindeki havuzlar tercih edilmektedir. 3: Havuzların yapımında genel prensip, temizlik, yemleme, boşaltma, hasat ve su dağıtımının gayeye uygun olmasıdır. Havuzun iki tarafına vasıta yaklaşabilmelidir. YUMURTA ELDE EDİLMESİ Damızlık Alabalıkların Seçimi 1: Mümkün olduğu kadar hızlı büyüyen, yemi iyi değerlendiren, hastalıklara dayanıklı, vücutları muntazam, belli zamanlarda yumurta veren geç cinsi olgunluğa erişen alabalıklar damızlıkta kullanılır. 2: Alabalıkların erkekleri 2 yaşından 5-6 yaşına kadar, dişileri 3 yaşından 6-7 yaşına kadar damızlıkta kullanılabilirler. Sağım Zamanının Belirlenmesi Alabalıklar genellikle sonbahar ve kışın yumurta verirler. Yumurtlamadan 5-6 hafta önce damızlık balıklarda yemleme azaltılır, erkek ve dişiler birbirinden ayrılırlar. Ayrılan alabalıklar her hafta kontrol edilerek tam olgun olanlar sağıma alınır. Sağım Yapılması 1: Sağımda, önce dişi balıklar sağılır. Sağım, balığın vücudu kuru bir bezle silindikten sonra, yumurtalar kuru bir kap içine 15-20 cm. yükseklikten balığın karnı hafif hafif sıvazlanarak yapılır. Alınan bu yumurtalar üzerine, aynı şekilde vücudu silinmiş erkek balığın spermaları sağılır ve iyice karıştırılır. Bunun üzerine bir miktar su ilave edilerek, yumurta kabı 30-45 dakika bekletilir. Daha sonra yumurtalar yumurta ile aynı sıcaklıktaki temiz su ile birkaç defa yıkanır ve yavru çıkış tablalarına daha önce belirtilen miktarda tek sıra olarak yerleştirilir. 2: Alabalıklarda dişiler yılda bir defa sağıldıkları halde, erkekler yumurtlama mevsimde her 15 günde bir sağılabilirler. Yaklaşık 1 kg ağırlığındaki dişi balık ortalama 1500-2000 adet yumurta verebilir. 3: Yumurtalardan 10°C lik su sıcaklığında yaklaşık 1 ay içerisinde yavrular çıkar. 4: Ölen yumurtaların temizlenmesi 5öllenmeyen ve ölen yumurtalar beyaz renk alırlar. Bu yumurtalar penslerle veya bu iş için tasarlanmış otomatik makineler tarafından 2-3 günde bir ayıklanır. 6:Yumurtaların İlaçlanması Ölüm durumuna göre, her 2-5 günlük devrede yumurtalar dış parazitlere karşı korumak amacı ile ilaçlanır. YAVRU YETİŞTİRİCİLİĞİ Yavruların Yalaklara Yerleştirilmesi Yumurtadan çıkan yavrular larvanın 15 gün kadar besin ihtiyacını karşılayan büyük bir besin kesesi (yumurta kesesi) taşırlar. Yumurtaların bu dönemde henüz yüzme ve yem alma yetenekleri yoktur. Serbestçe yüzene kadar besin kesesinin 2/3 ünü harcarlar. İşte bu devrede yumurtaların tablaları alınarak yalaklarda yavruların serbestçe yüzmeleri sağlanır. Yavruların Bakım ve Beslenmesi Besin kesesinin 2/3 ünü harcayan yavrular 1 cm3’e üç yavru olacak şekilde yalaklara yerleştirilirler. Bir iki hafta sonra, 1 cm2’ye bir yavru gelecek şekilde seyreltilirler. 3-4 hafta sonra ayıklanarak daha büyük yalaklara aktarılırlar Bu devredeki yavrulara günde 8-10 defa yaş yem veya kuru toz yem verilir. Yavru Balıkların Havuzlara Alınması Yavrular 1-1.5 aylık olduktan sonra kuluçka binasının dışındaki 25-30 cm. derinliğindeki yavru büyütme havuzlarına alınarak 20-40 g oluncaya kadar burada büyütülürler. Bu dönemde yavruların gelişmesi çok hızlı olup büyümelerinde de farklılıklar görüldüğünden yavrular büyüdükçe ve farklılaştıkça seyretme yapılmalıdır. Yavru Balıkların Beslenmesi Yavru Alabalıklar çok sık yem yerler. Yavru döneminde günde 5-6 öğünle başlayan yemleme, yavrular beslenme havuzlarına alınıncaya kadar günde 2-3 öğüne indirilir. SOFRALIK ALABALIK Alabalıklar, günde 2-3 öğün yemlenir. Balığın yediği yem balığın büyüklüğüne, sağlık durumuna, su sıcaklığına bağlı olarak değişir. Balığın verilen yemden en iyi şekilde istifade etmesini sağlamak için, balık, tam doyuma ulaşmadan yemleme kesilir. Bu şekilde, bir sonraki yemlemede, balığın yemi iştahla ve havuz tabanına düşmeden alması sağlanır. Alabalıklar iyi bir bakım ve yemleme ile 12-15 ayda 250-300 grama ulaşırlar. Bu büyüklük balığın tam pazarlanabileceği büyüklüktür.
